De basis van het restauratieconcept was duurzame herbestemming”, vertelt schepen van restauraties Dirk Vansina. “We wilden het verleden en het heden met elkaar verbinden en deze utiliteitsgebouwen zoveel mogelijk terug hun oorspronkelijke functie geven. Dat was van bij de start een duidelijke en een principiële keuze.
Op deze manier vormt de abdijhoeve met de verschillende bijgebouwen en de aanpalende moestuin, weilanden en akkers weer een werkend geheel. Dat maakt de restauratie van deze abdijhoeve zo uniek. Dat we hierin geslaagd zijn is mede dankzij de inbreng van vele partijen en mooie samenwerkingsverbanden.”
Katrien Deckers, architect monumentenzorg stad Leuven legt uit: “We vertrokken vanuit de bestaande constructies die dateren uit de 17de eeuw. Om te komen tot een praktisch en bruikbaar gebouw moesten er zaken aangepast worden aan hedendaagse bouwnormen of nieuwe technieken toegevoegd worden.
Voor de vleermuizen hebben we zelfs speciale invliegopeningen en ‘vleermuisvriendelijke’ verlichting op de hooizolder voorzien. Oud en nieuw samenbrengen, rekening houdende met natuurbehoud en de moderne noden, dat was de uitdaging van dit project.”
Aan het uitzicht van de gebouwen is nauwelijks iets veranderd. Abdij van Park is een beschermde erfgoedsite met excellent bewaarde bijgebouwen. Hoewel de abdijhoeve meer dan 300 jaar oud is, was ze in betrekkelijk goede staat. Enkel in het interieur zijn er nieuwe toevoegingen aangebracht, die zijn zichtbaar door het gebruik van moderne materialen.”
Een bruisende toekomst
De abdijhoeve zal weer bruisen van leven zoals weleer. Bovendien zal Erfgoedsite Abdij van Park bv, een dochterfiliaal van het Autonoom Gemeentebedrijf Stadsontwikkeling Leuven een deel van de tiendenschuur beheren en gebruiken als een overdekte buitenruimte voor kleinschalige evenementen.
De stad heeft een overeenkomst afgesloten met drie concessiehouders die de abdijhoeve in gebruik nemen. Deze drie partners zijn Wonen en Werken - De Wikke, CSA boerderij BoerEnCompagnie en Landwijzer.
In de tiendenschuur baat Wonen en Werken de abdijhoevewinkel De Wikke uit met een ruim assortiment biologische groenten en fruit en producten van de collega-boeren van Abdij van Park. De groenten worden onder meer geteeld op de velden van het abdijdomein. De Wikke is het biologisch tuinbouwproject van Wonen en Werken dat mensen tewerkstelt die moeilijk geïntegreerd raken op de reguliere arbeidsmarkt.
BoerEnCompagnie houdt zijn koeien bij in de stallingen en heeft een kaasmakerij in het melkhuisje. Boven zijn er leslokalen voor Landwijzer, het vormingscentrum voor biologische en biodynamische landbouw
Bijzonderheden
Historische weg teruggevonden en heraangelegd
Bij het voorbereidend archeologisch onderzoek vond men een historische weg terug die zich achter de tiendenschuur en de stallingen bevond. De weg bleek met de jaren onder opgehoopte aarde bedolven te zijn. Tijdens de werken werd de weg weer naar de oorspronkelijke niveaus uitgegraven en heraangelegd. Zo ontstond er terug een werkende verbinding tussen de moestuin buiten en de binnenruimte van de tiendenschuur. Op die manier kwamen ook twee bruikbare ingangen van de kelders tevoorschijn die mee bedolven zaten onder de aarde.
Tiendenschuur met aangestampte aarde als vloer
De benaming tiendenschuur verwijst naar de gewoonte dat een tiende van de graanoogst van pachters van de abdij werd opgeslagen als belasting in de schuur. Door het weghalen van latere toevoegingen zoals de gierbak in beton kon men teruggaan naar de originele indeling van de schuur. De doorrijzone in de schuur via de twee grote inrijpoorten kwam op die manier weer vrij.
Het houten dakspant aan de binnenzijde was nog in zeer goede toestand met topkwaliteit hout en houten verbindingen. Het werd gereinigd en slechts heel beperkt plaatselijk hersteld.
Opvallend is ook dat je in de schuur aangestampte aarde als vloer treft, net zoals vroeger. Dit sluit aan bij het restauratieconcept om de historische functie maximaal te bewaren. Ook wees onderzoek uit dat de muren zeer veel opgesloten zouten bevatten (door de urine van de dieren) die bij verwarming van de ruimten uitbloeien en elke afwerkingslaag zouden afstoten. Daarom werd er voor gekozen om het binnenmetselwerk in zijn oorspronkelijke staat te laten en het niet te kaleien.
In de schuur zien we twee hoogteniveaus. Het vloerniveau in de lage zone geeft rechtstreeks toegang tot de moestuin en de buitenstal langs de historische weg. Nieuwe toevoegingen zoals deurkaders en een minimalistisch volume in staal en glas dat de winkel wordt van Wonen en Werken – De Wikke, zijn duidelijk te onderscheiden door hun moderne materialen en vormgeving.
De vroegere dorsvloer boven de kelders, nu het podiumgedeelte ligt in de verhoogde zone waar men vroeger vanop de kar op gelijk niveau het hooi en stro kon opstapelen.
Binnenstalling en buitenstal met groen dak
Naast de bestaande binnenstalling is er een nieuwe buitenstal toegevoegd om de capaciteit van het aantal koeien te verhogen. Om de integratie in het landschap maximaal te maken, werd dit buitenvolume in het talud van de achterliggende tuin geschoven en voorzien van een groendak. Op deze manier gaat de stal op in het beschermd landschap van de omgeving.
Melkhuisje
In het aanpalend melkhuisje waarvan oudsher de koemelk werd verwerkt vinden we vandaag een hedendaagse ruimte terug waar de melk kan verwerkt worden in kaas, yoghurt en ijs.
Leslokalen en functionele ruimtes op de eerste verdieping
Boven de tiendenschuur, stallingen en het melkhuisje is een verdieping gemaakt voor twee leslokalen, een refter, een omkleedruimte en een technische ruimte.
